Zwiotczenie mięśni i paraliż, zaburzenia mowy i widzenia, a w około jednej trzeciej przypadków śpiączka i śmierć – oto doświadczenie kilku tysięcy mieszkańców zatoki Minamata położonej na południowym wschodzie japońskiej wyspy Kiusiu. Zatoki, której nazwa długo jeszcze będzie się kojarzyć z tragicznym w skutkach masowym zatruciem związkami rtęci. Sprawcą była fabryka tworzyw sztucznych należąca do […]
Ale upał!! Lato w pełni i szczególnie w takie gorące dni poszukujemy orzeźwiających napojów. Ale przecież nie tylko latem konsumujemy mnóstwo odświeżających oddech gum do żucia i cukierków. Wiele z nich łączy jeden składnik, który zapewnia im te odświerzająco-odświeżające właściwości, a jest nim mentol. Zwykle te wszystkie wspomniane produkty mają na etykiecie określenie „o smaku […]
„- Pewnie nie znacie tej bajeczki? - Znamy. - Słuchajcie więc…” Aleksander Fredro „Pan Jowialski” I tak, cytując Mistrza, mógłbym i Was zapytać, czy znacie tytułowe równanie, choć z pewnością już się z nim zetknęliście, albo nieuchronnie wkrótce je poznacie. Jest ono bowiem tak niezmiennym elementem szkolnej nauki chemii, jak twórczość hrabiego Fredry na języku polskim (choć […]
Starożytni Rzymianie zwykli zaczynać swoje uczty od jajek. Stąd właśnie wzięło się łacińskie określenie ad ovo, które dosłownie znaczy „od jajka”, a w przenośni „od początku”. Czyżby dzielenie się jajkiem na początku wielkanocnego śniadania było daleką reminiscencją tych rzymskich zwyczajów? Tuż przed Wielkanocą dziesiątki, jeśli nie setki artykułów opisuje znaczenie i symbolikę jajek. Trudno się […]
Nie, nie będzie o nektarze i ambrozji spożywanych na ucztach przez bogów na Olimpie. Dziś przyjrzymy się za to smakołykowi, którym raczyli się władcy (uważani za bogów) z drugiej strony globu. Co mam na myśli? Znane i powszechnie lubiane kakao. Kakaowiec właściwy pierwotnie występował w wilgotnych lasach Ameryki Środkowej i Południowej, od Meksyku po Brazylię. […]
Sole to bardzo wdzięczny temat. Są obowiązkowym punktem programu nauczania i to na dość wczesnym etapie poznawania chemii, gdyż mowa jest o nich praktycznie już niedługo po poznaniu pierwiastków. Trudno więc poszukiwaczowi chemicznych ciekawostek i niuansów znaleźć na ten temat coś interesującego. Ale wpadłem na pomysł, aby zebrać kilka przykładów soli, których nazwy zwyczajowe pochodzą […]
Sztuki piękne i nauki ścisłe dzieli bardzo wiele, choć jednocześnie te dwa obszary aktywności człowieka potrafią się silnie przenikać. Nie mam tu na myśli nawet tak bezpośrednich związków, jak np. prowadzenie badań z zakresu np. neurobiologii, podczas których sprawdza się, jak kontakt ze sztuką wpływa na aktywność mózgu. Nie, nie. Myślałem raczej o wiedzy bardziej […]
W powszechnym mniemaniu podział na chemię organiczną i nieorganiczną jest dość ścisły (w końcu chemia to nauka ścisła, czyż nie?). Wiemy, że chemia organiczna zajmuje się związkami węgla, przy czym mogą one zawierać także atomy wodoru, tlenu, siarki i azotu, a czasem chloru lub innych halogenów. Z pewnością jednak nikt nie będzie kojarzył chemii organicznej […]
W ostatniej części bożonarodzeniowego tryptyku zajmiemy się mirrą. Jest ona żywicą, podobnie jak wspomniane tydzień temu olibanum, z tym że pochodzącą z drzew z rodzaju balsamowiec (Commiphora). Rosną one na ubogich w wodę obszarach Bliskiego Wschodu i Afryki, szczególnie jej wschodniego krańca zwanego „Rogiem Afryki”, to znaczy terenów dzisiejszej Somalii. Mirrę pozyskuje się w analogiczny […]
Drugi z darów biblijnych Mędrców jest najbardziej niejednoznaczny. O ile złoto i mirrę można łatwo zdefiniować, to z kadzidłem mamy większy problem. Stosowanie substancji pochodzenia naturalnego, które spalane wydzielają intensywną woń, jest powszechne (mniej lub bardziej) w każdej kulturze i przez to samo kadzidło ma setki lokalnych wariantów. Jako kadzidło spalano kawałki drewna, np. cedrowego […]
